EF HEILASKAÐI - HVAÐ ÞÁ?

Héraðsdómur hefur úrskurðað að tveir kunnáttumenn skuli dómkvaddir til að meta, hvort maðurinn sem ítrekað hefur verið dæmdur fyrir hrottalegar líkamsárásir á konur, hafi orðið fyrir framheilaskaða í slysi árið 1999 og hvort sá áverki hafi haft áhrif á sakhæfi hans og hvort refsing geti borið árangur.

Kannski er manninum ekki sjálfrátt.  Hvað veit ég um leyndardóma heilans?  Minna en ekki neitt.  En þetta var ofbeldi sem stóð yfir mánuðum og jafnvel árum saman.  Marg endurtekið sem sagt og að því er best veit, beindist það eingöngu að konum.  Bráði aldrei af manninum?

Ef maðurinn telst ekki sakhæfur vegna heilaskaða en það er jafnframt vitað að hann er stórhættulegur þeim konum sem hann kemur nálægt, þá verður væntanlega að vista manninn á stofnun til að vernda hann fyrir sjálfum sér og öðrum.

Er það ekki annars?

Metið hvort heilaskaði hafi haft áhrif á sakhæfi

Athugasemdir

[Þarfagreinir, 5.9.2007 kl. 13:40]

Ég held það séu engin lagaákvæði fyrir hendi til að skikka manninn í meðferð. Þau ákvæði sem Sveinn Andri vill láta reyna á eru þessi:

15. gr. Þeim mönnum skal eigi refsað, sem sökum geðveiki, andlegs vanþroska eða hrörnunar, rænuskerðingar eða annars samsvarandi ástands voru alls ófærir á þeim tíma, er þeir unnu verkið, til að stjórna gerðum sínum.
16. gr. Nú var maður sá, sem verkið vann, andlega miður sín, svo sem vegna vanþroska, hrörnunar, kynferðilegs misþroska eða annarrar truflunar, en þetta ástand hans er ekki á eins háu stigi og 15. gr. getur, og skal honum þá refsað fyrir brotið, ef ætla má eftir atvikum og eftir að læknisumsagnar hefur verið leitað, að refsing geti borið árangur.

Ef annað hvort þessara ákvæða verður talið eiga við Jón Pétursson sé ég ekki betur en að hann verði þá látinn frjáls ferða sinna (fyrst ekki má refsa honum). Ef svo fer, þá er íslenskt réttarkerfi skrípaleikur sem er bókstaflega hættulegur almenningi - að láta mann lausan vegna þess að hann er haldinn 'óstjórnlegri' hvöt til að misþyrma og nauðga konum væri að sjálfsögðu hrein firra.

Mikið innilega vona ég að Sveini Andra verði ekki kápan úr þessu klæðinu. 

[Jenný Anna Baldursdóttir, 5.9.2007 kl. 13:46]

Takk fyrir þennan fróðleik Þarfagreinir og mikið innilega er ég sammála þér um að Sveinn Andri fái sínu ekki framgengt þarna.  Þetta eru ein ljótustu ofbeldismál sem ég hef heyrt um og kalla ég nú ekki allt ömmu mína í þessum málaflokki.

[Hrönn Sigurðardóttir, 5.9.2007 kl. 13:48]

Nefnilega............

[Huld S. Ringsted, 5.9.2007 kl. 13:58]

Maður mundi nú alla veganna vona það annarra kvenna vegna að hann yrði vistaður á viðeigandi stofnun. Ef að maðurinn ræður ekki við sig vegna heilaskaða á hann þá nokkuð að ganga laus??

[Kolla Pé (IP-tala skráð) 5.9.2007 kl. 14:00]

Nei hann verður ekki frjáls.. hann verður þá dæmdur til vistunar á réttargeðdeildinni að Sogni.

[Þarfagreinir, 5.9.2007 kl. 14:11]

Hmm já ... það er alltaf eitthvað nýtt.

Hér er viðbót við 16. greinina:

Verði til stofnun, ætluð slíkum mönnum, sem í þessari grein getur, má ákveða í refsidómi, að sakborningur skuli taka út refsingu sína í stofnuninni.

Sumsé, ef 16. greinin er talin eiga við, þá má vista manninn á Sogni (sem verður þá væntanlega gert), en ef 15. greinin er talin eiga við, þá verður hann líklega frjáls ferða sinna.

Sjáum til hvernig fer ... 

[Fanney Björg Karlsdóttir, 5.9.2007 kl. 14:14]

er endilega pláss á réttargeðdeildinni ...... eða annarsstaðar, á svipaðri stofnun...... sem reyndar er ekki til .......  því er nú einu sinni þannig farið hér á landi að það eru nánast ekki til úrræði fyrir heilaskaðaða einstaklinga hvort sem þeir eru ofbeldisfullir eða ekki....... 

[Katrín Anna Guðmundsdóttir, 5.9.2007 kl. 14:31]

Eins og talað út úr mínu hjarta. Þetta er skelfilegt. Segjum sem svo að hann verði fundinn ósakhæfur. Þá er hann greinilega ekki hæfur til að vera úti í samfélaginu - enda ekki sjálfrátt og þar sem um heilaskaða væri þá að ræða þá er væntanlega ekki heldur batavon. Sem ætti að þýða að taka ætti hann varanlega úr umferð en slíkar stofnanir eru bara ekki til staðar hér á landi. 

[Jón Bragi (IP-tala skráð) 5.9.2007 kl. 14:31]

Er það ekki á Íslandi einsog á öðrum vesturlöndum að við dæmum ekki geðsjúkar manneskjur til fangelsisvistar? Og er það ekki þannig að ef menn eru ósakhæfir þá eru þeir dæmdir til annars konar vistunar með ákveðnum skilyrðum t.d. að þeim verði ekki sleppt fyrr en þeir eru álitnir hættulausir umhverfi sínu?

Hvað eru þeir að pæla sem hrópa hér á bloggunum að maðurinn eigi að fá sinn 5 ára fangelsisdóm og ekkert annað? Er það aðalmálið að manninum verði straffað í þessi 5 ár. Og hvað viljið þið svo? Að hann komi út í samfélagið jafn slæmur eða verri en áður?

Og inniber sú afstaða að taka tillit til núorðinna og tilvonandi fórnarlamba mannsins? Eða er það aðalmálið að þið sjálf fáið útrás fyrir ykkar eigin hefnigirni og refsigleði?

[Greta Björg Úlfsdóttir, 5.9.2007 kl. 14:54]

Auðvitað ætti þessi maður að vistast á stofnum, sé hann hættulegur umhverfi sínu vegna varanlegs heilaskaða. Til háborinnar skammar hversu fá pláss eru á Sogni til að vista slíka einstaklinga. Einu sinni var fólk reyndar sent til Noregs á hæli, meðan ekkert slíkt var til hér. Varla fýsilegur kostur, en þó illskárri en að maðurinn valdi fleiri konum stórtjóni á líkama og sál.

Varðandi það að Sveini Andra verði "kápan úr því klæðinu", þá er náttúrlega hans skylda sem verjanda fyrst og fremst að gæta ætlaðs hags skjólstæðings síns, fyrst hann tók málið að sér á annað borð. 

[Jenný Anna Baldursdóttir, 5.9.2007 kl. 14:57]

Jón Bragi mikið skelfing ertu einfaldur ef þú heldur að þetta hafi eitthvað með hefnigirni og refsigleði að gera.  Hefurðu lesið lýsingar á ofbeldi mannsins?  Ég efa það fyrst þú talar svona.  Það

[ViceRoy, 5.9.2007 kl. 15:03]

(Áður en ég segi það sem ég ætla að segja, ég er ekki skyldur þessum manni, né þekki hann, né heldur er ég að reyna að gera lítið málinu eða verja manninn að einhverju leyti, einfaldlega að segja frá annarri hlið málsins.) 

Hann verður væntanlega vistaður á geðdeild eða spítala á þeim rökum að hann sé hættulegur samfélaginu.  Þó svo að þetta er viðbjóðslegt mál, ef það reynist að maðurinn hafi orðið fyrir þessum heilaskaða þá er það ekkert grín fyrir hann heldur.  Þetta er þá ólæknanlegt eins og læknisfræðin er í dag.

Hef heyrt af sögum um fólk, rólyndisfólki sem aldrei hefur gert fólki neitt, orðið fyrir skaða í framheila (að ennisblað hafi til dæmis brotnað og skaðað) þá hafi fólkið orðið fyrir gríðarlegum persónubreytingum og mest af öllu orðið gífurlega ofbeldisfullt.  Og það er því miður að hver sem er getur orðið fyrir þessu, svona myndi ekki einu sinni hlífa forsetanum ef svo má segja, hann yrði í þessum kringumstæðum jafn ofbeldisfullur og þessi maður, ekki gleyma líka að hugsa út frá öðrum.

Sama hver yrði fyrir svona heilaskaða sem sagt, gæti orðið akkúrat svona, því miður.  EN svo auðvitað ef þetta er bull í manninum þá náttúrulega beint í steininn með hann og best í 16 ár. 

[Margrét (IP-tala skráð) 5.9.2007 kl. 15:07]

Framheilaskaði getur valdið miklu hömlu- og dómgreindarleysi, fyrir því eru mörg dæmi. Það birtist ekki aðeins í stjórnleysi tilfinninga og ofbeldishneigð heldur líka hömlulausu ofáti og ofneyslu alls sem einstaklingurinn kemst í. Hámarksrefsivist í fangelsi skv. íslenskum lögum er 20 ár, sem gerir víst 16 því ég held að helgarnar séu ekki teknar með. Séu menn hins vegar fundnir ósakhæfir má "loka þá inni" á Sogni alla þeirra ævi eða þar til ástand þeirra breytist. Heilaskaðar geta gengið til baka, dæmi um slíkt sjáum við t.d. þegar fólk sem fær heilablóðfall nær sér.

[Fanney Björg Karlsdóttir, 5.9.2007 kl. 15:14]

afhverju ætti að vista hann á geðdeild þó hann sé hættulegur umhverfi sínu, eitt er að vera geðveikur..hitt er að vera með heilaskaða...Ég held ekki að hér sé verið að "úthrópa" það að maðurinn eigi að fá fimm ára fangelsisdóm..eða ekkert.... hér er verið að tala um ef heilaskaði hvað þá..... og það er akkurat málið...Hvað þá... Það vantar stofnanir hér á landi til að geta sinnt þessum einstaklingum.........og ég er ekki sammála því að viðkomandi skuli þá bara verið komið fyrir á geðdeild til varanlegrar "geymslu"... og hana nú.....

[ófróður (IP-tala skráð) 5.9.2007 kl. 15:37]

Maður verður að gæta sín á að týna sér ekki í feni refsigleði í svona málum. Refsing er kannski ekki það sem skiptir máli, heldur að reyna að koma í veg fyrir að fleiri svona voðaatburðir gerist. Þegar og ef í ljós kemur að viðkomandi brotamaður er að einhverju leyti ósjálfráður gerða sinna vegna geðtruflana eða dómgreindarskorts, þá þarf a) að finna honum lækningu ef það er unnt og b) vernda umhverfið með því að fá honum vistun við hæfi meðan hann telst ekki samfélagshæfur. Þótt réttur manna til þess að ganga um frjálsir sé í sjálfu sér ekki vefengdur, hlýtur samfélagið líka að eiga rétt á því að vera verndað. Því miður leiðist umræðan hér oft út í villigötur vegna annarsvegar þeirra, sem vilja vernda rétt brotamanna og svo hinna refsiglöðu, sem vilja sem harðastar refsingar. Öfgafull afstaða á annan hvorn veginn leiðir oft til þess að það mikilvægasta týnist, þ.e. að fækka eins og mögulegt er þessum alvarlegu brotum.  

[thora gunnarsdottir (IP-tala skráð) 5.9.2007 kl. 18:20]

Móðir mín slasaðist í bílslysi fyrir 14 árum. Áreksturinn var harður og hún ekki í belti í aftursæti. Hún kastaðist til inni í bílnum og fékk svakalegt höfuðhögg á ennið yfir stöð sem stjórnar rökhugsun. Þessi ljúfa, góða og rammtrúaða kona breyttist í óþolinmóða, dómharða skapkonu sem oft getur með engu móti stjórnað því sem hún segir. Heilaskaðinn kemur einni fram í óhóflegri neyslu á mat. Svo lengi sem hann er fyrir framan hana þá borðar hún sig til óbóta. Móðir mín í dag er langt frá þeirri manneskju sem ól mig upp. Hún er oftast ljúf og kát en á til "mean streak" sem getur verið særandi. Þessu er haldið niðri hjá henni með lyfjagjöf.

Auðvitað á maðurinn að taka út refsingu fyrir sín brot. Spurningin er sjálfsögð að velta fyrir sér hvort Sogn er hentugri einmitt í þágu almannahagsmuna og hagsmuna hans sjálfs. Það verður að líta til þess í hvers konar ástandi hann verður eftir 2-3 ár (ég minni á að hér á landi er það lenska að sakamenn sitji ekki af sér allan tímann). Dæmið hér að ofan sannar að svona lagað er til spurningin er bara hvað við viljum gera í því.

[Jenný Anna Baldursdóttir, 5.9.2007 kl. 18:39]

Þakk þér innleggið Þóra.

[Jón Bragi (IP-tala skráð) 5.9.2007 kl. 19:15]

Já, þú verður að fyrirgefa einfeldni mína Jenny. Ég var bara að gera það að umræðuefni að margir (ekki þú) virðast láta það fara í taugarnar á sér að verjandi mannsins vill fá úr því skorið hvort hann er sakhæfur eða ekki. Hann skuli bara veskú taka út sína 5 ára refsingu sem hann eigi fyllilega skilið. Réttlætinu fullnægt og allt í góðu.

En, hvort viljum við heldur fá hann út í sama ástandi eftir 5 ár, eða sjá hann dæmdan til vistunar/meðferðar á stofnun þar sem honum verður haldið þangað til hann verður álitinn hættulaus (kannske aldrei).

Hvor kosturinn heldur þú að sé betri fyrir fórnarlömb hans núverandi og hugsanleg í framtíðinni, ef hann kemur út í samfélagið eftir þessi 5 ár, búinn að “kvitta” fyrir sín brot.

[Fransman (IP-tala skráð) 6.9.2007 kl. 12:08]

Jenní: auðvitað hefur þetta allt með hefnigirni og refsigleði að gera.

Hvernig getur þú annars verið mótfallin því að honum verði ekki refsað ef hann er ekki ábyrgur gerða sinna, og sleppt ef talið er að hann sé ekki lengur hættulegur eftir einhver tíma í meðferð ?

[Jenný Anna Baldursdóttir, 6.9.2007 kl. 12:50]

Fransman, það eina sem ég hef að segja við þig, að það ofbeldi sem maðurinn hefur framið, á löngum tíma á fleiri en einni konu bendir til þess að mínu mati að hann hafi einhvað með gjörðir sínar að gera.  Af hverju hefur hann ekki ráðist á fólk á götum úti?  Er það tilviljun að einkennin skuli yfirleitt koma fram bak við byrgða glugga.

Ég vil ekki að nokkur manneskja komist upp með svona ofbeldi.  Ef hann er veikur, þá verður hann væntanlega látinn inn á stofnun þar sem honum verður hjálpað til bata.

[Jón Bragi (IP-tala skráð) 6.9.2007 kl. 16:41]

Og geðveiki glæpamaðurinn sem barði mann á skemmtistað, af hverju barði hann ekki manninn úti á götu? Einhverja stjórn hafði hann á gjörðum sínum. Ekki rassgat veikur. Í svartholið með hann bara!

Eigum við ekki annars að láta læknavísindin um það að meta geðheilsu manna?