Gott mál en slæmt "mál"

Hæstiréttur í Bandraríkjunum kom í veg fyrir aftöku í Missippi, á síðustu stundu í gærkvöldi.  Verjendur mannsins kröfðust frestunar þar til rétturinn hefur tekið afstöðu til hvort aftaka með eitri standist stjórnarskrána.

Þetta gleður í morgunsárið og vonandi fara Bandaríkjamenn að haga sér eins og siðaðir menn í refsimálum, þ.e. ef þeir vilja teljast til þess hóps.

Það er gott mál.

En að öðru.

Hver er það sem skrifar þessa frétt á Mogganum?  Hvenær var orðið "dauðamaður" og "dauðamenn" til?  Mér finnst þessi notkun, vægast sagt, óhugguleg fyrir nú utan það, hvað hún er óíslensk.

Er þetta þýðing á orðinu "dead man" sem Kanarnir nota fyrir dauðadæmda menn, þegar þeir eru meðhöndlaðir eins og dýr og hafa ekki nafn né mannréttindi.  Á maður þá von á að í næstu frétt um aftöku standi t.d. "gangandi dauðamaður" (dead man walking) var tekinn af lífi í Texas í gærkvöldi?

Þetta er vont mál og..

..vá hvað Mogginn er að færa sig upp á skaftið.

Ójá.  

Hæstiréttur aftraði dauðarefsingu á síðustu stundu

Athugasemdir

[Anna Ólafsdóttir (anno) (IP-tala skráð) 31.10.2007 kl. 10:06]

Mér verður óglatt þegar ég leiði hugann að því hvar BNA eru stödd þegar kemur að umræðunni um dauðarefsingar  Mér finnst óhuggulegt að enn skuli meirihluti fólks þar vera hlynntur dauðarefsingum.

En varðandi þýðingar á fréttum - mér finnst svona fljótfærnisleg þýðingarvinna vera að aukast á MBL. Líklega eru þetta afleiðingar allrar pressunnar sem þeir eru undir blessaðir að vera fyrstir með fréttirnar.

[krossgata, 31.10.2007 kl. 10:14]

Ég held að þetta með dauðamann/dauðamenn sé tilkomið úr BNA veruleika og/eða bíómyndum þaðan.  Fyrir mér vísar orðið dauðamaður frekar til böðuls en þess sem er dæmdur til dauða - það er nú bara sú tilfinning sem ég hef fyrir íslensku máli.  Þetta fólk sem gengur um fangelsi í BNA með dauðadóm á bakinu er feigt.  Feigð er aldeilis fínt íslenskt orð.

Manni virðist að þarna í BNA sé baráttan gegn dauðarefsingum eilíft kapphlaup við tímann í orðaleikjum.  Ekki komið undir neinu vitrænu, heldur heppni - geturðu flækt orðin í lagabálkunum nóg...

[Hrönn Sigurðardóttir, 31.10.2007 kl. 10:37]

Sammála með að þetta orð - sem ég fæ mig ekki einu sinni til að skrifa - er ljótt, fyrir utan hvað það er óhuggulegt!! Finnst að fólk yfirleitt mætti fara að vanda sig betur, hlustaði á einn í útvarpinu í gær segja mér að það væri 30. dagur októbermánaðar, allt í lagi með það, en svo sagði hann mér líka að þetta væri síðasti dagur mánaðarins!!!!!

Heyrði líka annan tala um sporgöngumann....... í snarvitlausri merkingu!

Vanda sig!!

[Steingerður Steinarsdóttir, 31.10.2007 kl. 11:19]

Dauðamaður eða dauðamenn er góð og gild íslenska. Þetta er mjög gamalt í málinu. Mig minnir að Njörður P. Njarðvík hafi skrifað skáldsögu sem hét Dauðamenn. Annars er ég alveg sammála þér með dauðarefsingar. Þær eru ekki sæmandi siðuðum mönnum.

[Sunna Dóra Möller, 31.10.2007 kl. 11:47]

Mér finnast þessar aftökur með eitri svo óhuggulegar og ég vona að niðurstaðan verði sú að henni verði hætt og þetta standist ekki stjórnaskránna!

[Jenný Anna Baldursdóttir, 31.10.2007 kl. 11:52]

Steingerður: Ég á nú við þetta nýyrði yfir dauðadæmda menn, ég er ekki til í að kyngja því að þetta sé góður og gegn talsmáti.

SD: Allar aftökur eiga að leggjast af og þessar með eitrinu eru skelfilegar þar sem það hefur sýnt sig að það sem á að róa fangana er of sleppt eða gefið of lítið af því til að láta þá nú þjást.  ARG

Hrönn: Var ekki talað um sporgöngumann sem einhvern sem ryddi brautina? LOL

Anna og Krossgata: Góðir punktar hjá ykkur.

[Þorvaldur (IP-tala skráð) 31.10.2007 kl. 12:58]

Dauðamaður er góð og gild íslenska og ekkert nálægt því að vera nýyrði.  Skv. Merði Árnasyni (2002) þýðir það:  Maður sem á að eða er í þann veginn að deyja.  Og svo gefur hann orðtakið að hafa einhvern að dauðamanni sem þýðir að drepa einhvern.

Sem sé; það er eitt og annað til, og jafnvel gott og gilt, þótt Jenný Anna hafi ekki heyrt þess getið.

[krossgata, 31.10.2007 kl. 14:07]

Nú er ég búin að skoða nokkur dæmi í ritmálsskrá HÍ af orðinu dauðamaður og fæ ekki betur séð en að mér til mikillar undrunar þá þýði það dæmdur maður eða sá sem er við dauðans dyr.  En einnig sá sem valdur er að dauða, þ.e. morðingi.

[Magnús (IP-tala skráð) 31.10.2007 kl. 14:15]

En hvað finnst ykkur um þá kröfu verjendanna að fullnægingu refsingarinnar yrði frestað? Ætli refsingin hafi ekki orðið pirruð? 

[Jenný Anna Baldursdóttir, 31.10.2007 kl. 14:52]

Þorvaldur: Það er ekkert gott og gilt ef Jenný Anna hefur ekki heyrt þess getið, slakaðu á karlinn.

Krossgata: Já það er greinilega rétt, að þetta er alvöru en mikið djö.. er það ljótt.

Magnús: Hahahaha og nú hló ég upphátt.  Refsingin alveg rosalega pirr og leið yfir þessu mannréttindabroti.

[Svava S. Steinars, 31.10.2007 kl. 15:31]

Orðið dauðamaður hefur verið notað yfir dauðadæmda ansi lengi, sbr. dæmi úr 15. passíusálmi Hallgríms Péturssonar:

4 Ertu guðs son? þeir sögðu. Svaraði drottinn: Já. - Djarfir þann dóm á lögðu: Dauðamaður er sá. - Upp stóðu strax að stundu, stríð þeim í hjarta brann, frelsarann fjötrum bundu, færðu Pílató hann.

Þannig að orðið er hér rétt notað.  Það sem pirrar mig mest í dag er að fjölmiðlar og fólk er farið að segja "taka sitt eigið líf" þegar það talar um sjálfsmorð.  Þar er um beina enskuþýðingu að ræða og er ekki gott mál.

[Elías Halldór Ágústsson, 31.10.2007 kl. 17:48]

http://lexis.hi.is/cgi-bin/ritmal/leitord.cgi?adg=daemi&n=71169&s=85030&l=dau%F0ama%F0ur

[Magnús (IP-tala skráð) 1.11.2007 kl. 00:08]

Svava: Orðið "sjálfsmorð" er þversögn því morð merkir frá fornu fari að drepa einhvern í skjóli myrkurs og laumast í burtu. Sjálfsvíg er því mun betra (og réttara) orð. "Að stytta sér aldur" er einnig góð og gild íslenska.